Pajęcze kolonie

Pajęcze kolonie
The Find-a-spider Guide – Home

Artykuł ten zestawia informacje o tendencjach niektórych pająków, które wolą tworzyć kolonie i żyć w zintegrowanej społeczności bardziej niż samotnie.

Przyjęło się że pająki są zwierzętami prowadzącymi samotny tryb życia, ale jak wspomniano wyżej zdarzają się okoliczności, w których wykazują pewne formy – społecznych.

Jakie rodzaje zachowań społecznych przedstawiają pająki?

Następujące zachowania zostały ułożone kolejno, od występujących najczęściej do stosunkowo rzadkich:

• Interakcje międzypłciowe
• Zachowania macierzyńskie
• Interakcje między rodzeństwem
• Wykorzystywanie dostępnych zasobów
• Mutualizm

Interakcje międzypłciowe

Dorosłe samce większości gatunków pająków muszą podchodzić do swoich żeńskich odpowiedników z podwyższoną ostrożnością, i zwykle robią to tylko, gdy instynkt reprodukcji jest nie do odparcia. Obecne badania wskazują, że u obu płci wpływ na ten instynkt mają warunki środowiskowe. Szczególnie samce, często wymagają stymulacji odpowiednią temperaturą i wilgotnością by zainicjować wylinkę, po której są dojrzałe płciowo, i rozpocząć poszukiwania samicy. Analogicznie, warunki środowiskowe takie jak dostęp do dobrej jakości pokarmu, wydają się grać dużą rolę w określeniu, kiedy samice będą produkować jajka i jak dużo ich złożą w każdej partii.

Samice rzadko, jeśli w ogóle, poszukują samców. Lecz czasami będą tolerować ich ciągłą obecność w pobliżu, pod warunkiem, że samiec będzie unikał prowokacyjnych ruchów. Zwykle samica jest w pełni świadoma jego obecności, prawdopodobnie poprzez wibracje przekazywane jej za pośrednictwem sieci (zakładając, że takową posiada). Chociaż np. samce z gatunków takich jak Arachnura higginsi są dużo mniejsze od samic i wydają się kroczyć niemal niezauważone. U niektórych gatunków spotyka się nawet kilka samców czających się w pobliżu, wszystkie z nadzieją wyczekujące okazji do udanego podejścia. Samce Deliochus zelivira są nawet w stanie bezterminowo przetrwać w pobliżu samicy, być może dlatego, że samica zwykle jest w kryjówce, a samiec jest osłonięty przez fragmenty liści i pajęczynę.

Dla typowych gatunków pająków gody są poprzedzone wyszukanymi zalotami, w których samiec wykazuje wielki entuzjazm, natomiast samica okazuje się agresywna lub obojętna. Prawdopodobnie najczęściej spotykanym dla samców sposobem podchodzenia samicy jest podejście od tyły lub/i od spodu w celu pozostania poza zasięgiem wzroku (nie tyczy się to w większości ptaszników – przyp. tłum.). Przy ewentualnym zbliżeniu pająki zwykle układają swoje ciała równolegle – odwłok do odwłoka – choć dwie płcie mogą być skierowane w odwrotnych kierunkach, ale czasami też samiec układa się z jednej strony samicy. U pająków, tzw. funnel-web spiders, takich jak Hadronyche infensa (rodzina Hexathelidae – przyp. tłum.), podejście odbywa się od przodu. Samiec wykorzystuje haki na odnóżach by powstrzymać samicę przed atakiem podczas przekazywania nasienia. Po kopulacji samce niektórych gatunków mogą uciec by powtórzyć proces, niekoniecznie z tą samą samicą, lub mają niewiele do zrobienia by uniknąć zjedzenia przez partnerkę. Taka jest prawda, szczególnie dla tych gatunków, u których samce umierają niedługo po osiągnięciu dojrzałości, nawet jeśli nigdy nie uda im się znaleźć samicy, z którą mogłyby kopulować.

Zachowania macierzyńskie

Wiele rodzajów pająków składa partie jaj, a następnie odchodzą, pozostawiając kształtujące się młode pająki aby same się sobą zatroszczyły. Jednak inne gatunki pająków wykazują pewien stopień opieki macierzyńskiej nad swoimi kokonami i młodymi pajączkami, przynajmniej do chwili, gdy pajączki przejdą kilka wylinek i trochę podrosną. Huntsman spiders (rodzina Sparassidae – przyp. tłum.) takie jak Holconia immanis przedstawiają ten fenomen bardzo dobrze i nierzadko zdarza się, że zbieracz obrywający kawałek luźnej kory martwego drzewa kauczukowego zostaje obsypany stadkiem dość sporych pajączków wraz z ich matką.

Na szczęście te pająki próbują uciekać zamiast atakować osobę, która zniszczyła ich tymczasowy dom. Inna forma opieki macierzyńskiej jest praktykowana przez tarantule takie jak Lycosa godeffroyi. Samice tarantul zazwyczaj ciągną swoje kokony za sobą, utrzymując je tuż nad ziemią, by następnie nosić świeżo wyklute pajączki „na barana” na swoim ciele. Przypuszczalnie ta praktyka pozwala również na efektywne rozproszenie się młodych pajączków.

Interakcje między rodzeństwem

Dla gatunków, których młode pajączki zostały pozostawione same sobie, częste jest odnajdywanie ich zgrupowanych razem, zwykle na małej prymitywnej pajęczynie. Jednak ten wspólny wysiłek okazuje się być tymczasowym fenomenem, a kanibalizm wśród młodych pajączków oznacza, że tylko najsilniejsze przetrwają by się rozproszyć i wyrosnąć na dorosłe pająki.

Wykorzystywanie dostępnych zasobów

Większość form widocznego kształtowania się kolonii wśród pająków nie są prawdziwymi przykładami zachowań społecznych, są to po prostu pojedyncze pająki żyjące w niewielkiej odległości od siebie w celu wykorzystania optymalnych warunków. Zatem tak jak ludzie gromadząc się w miastach by korzystać z udogodnień, które im oferują, kryjąc się jednak w swoich dyskretnych domach, tak samo wiele gatunków pająków będzie budowało pajęczyny na tym samym krzewie czy martwym drzewie, ponieważ jest to dobra lokalizacja do łapania owadów. W południowo-wschodnim Queensland nierzadko można znaleźć ogromne martwe drzewa pokryte tuzinami pajęczyn pająków z gatunku Nephila edulis i często ciężko określić gdzie jedna pajęczyna się kończy, a druga zaczyna. Jednak pająki wydają się to wiedzieć i rzadko zapuszczają się na terytorium sąsiada. Pajęczyny Cytophora moluccensis są podzielone na wewnętrzne powierzchnie w formie „namiotów” z pajęczyny i zewnętrzne powierzchnie splątanego jedwabiu, które okazjonalnie są tak obszerne, że wydają się być pojedynczą masywną pajęczyną. Mówi się, że ta sama sytuacja występuje w przypadku pajęczyn Badumna socialis w jaskiniach Jenolan w Nowej Południowej Walii.

Mutualizm

Ten termin jest definiowany, jako sytuacja, w której dwa różne gatunki lub kilka członków tego samego gatunku żyją w „kolonijnym” rozmieszczeniu, co jest pożyteczne dla wszystkich zaangażowanych. Całkowicie społecznościowe zgrupowania odnajdujemy wśród pszczół czy mrówek – niektórzy członkowie społeczności odgrywają rolę robotników, inni żołnierzy i jeden lub kilku rolę składaczy jaj. Pająki prawdopodobnie nigdy nie wykazują tego typu zorganizowanych społecznych zachowań, jednak znanych jest kilka tymczasowych „oportunistycznych” form mutualizmu wśród pająków. W Australii pająkiem najczęściej wymienianym, jako wykazujący zachowania kolonialne jest Phryganoporus candidus. Ten gatunek formuje gęste masy pajęczyny, w której znajduje się wiele osobników (włączając innych myśliwych i padlinożerców) używających wspólnej sieci tuneli.

Jednak ta nieterytorialna interakcja występująca w tym społecznościowym gnieździe obejmuje tylko niedojrzałe osobniki, i każdy pająk (oprócz samicy-matki) opuszcza kolonię przed osiągnięciem dojrzałości. Niektórzy autorzy sugerują, że małe pająki z rodziny Theridiidae, takie jak rodzaj Argyrodes, przedstawiają lepszy przykład mutualizmu. Omatnikowate (Theridiidae) nie muszą wytwarzać własnych sieci, ponieważ spędzają większość swojego czasu na brzegach pajęczych sieci i mogą przysłużyć się do utrzymania czystości sieci pająków z rodziny Araneidae – w zamian żywiąc się uwięzionymi owadami, które są zbyt małe by zwrócić uwagę właściciela pajęczyny. W rzeczywistości może to nie być prawdziwe społeczne zachowanie, ponieważ pająk prawdopodobnie nawet nie jest świadomy istnienia mniejszego lokatora i właściwie jest pozbawiany części swojego źródła pokarmu.

Article has been written with permission from Ron Atkinson, www.findaspider.org.au. All photos are copyrighted to www.findaspider.org.au

Tłumaczenie: Krueger

Tekst pochodzi z arachnea.org. Więcej informacji w stopce.

Liczba wyświetleń: 4