Salticidae – skakuny, skakunowate

Salticidae – skakuny, skakunowate

Większość skakunów żyje w tropikach (5026 opisanych gatunków w 550 rodzajach), Europę zamieszkuje 75 gatunków. Prostokątny tułów, obły kształt, krótkie odnóża, charakterystyczny układ oczu, oraz niesamowita umiejętność skakania czyni te pająki jednymi z najbardziej charakterystycznych w świecie pajęczaków.

Niektóre gatunki wykazują niesamowite podobieństwo do mrówek, stąd popularnie nazywane są „jak mrówka” („ant like”). Należą one do rodzaju Myrmarachne (poniżej). Ze względu na podobieństwo mogą poruszać się wśród mrówek zupełnie nieatakowane.

Myrmarachne striatipes

Skakuny można odnaleźć wszędzie, gdzie świeci słońce, na drzewach, w trawie, czy na kamieniach. Podczas opadów deszczu pająki chowają się w suchym miejscu na kawałku pajęczyny.
Dzięki ich wielkim oczom, skakuny mają świetny wzrok. Jak większość pająków mają 4 pary oczu. Dwa duże w środku oraz dwa mniejsze po bokach skierowane do przodu. Drugi rząd skierowany jest do tyłu oraz w górę, co daję im 360stopniowe pole widzenia. Pająki te mają oczy podobne, jak te u ssaków, w przeciwieństwie do owadów mogą nimi bezproblemowo poruszać. Rozglądać się na boki, górę, dół, skupiać wzrok na konkretnym przedmiocie. Dodatkowo potrafią poruszać karapaksem pod kątem 45stopni co umożliwia im rozglądanie się.

Swoją ofiarę mogą wypatrzeć z 40cm. Około 20cm od swojego celu pająk ustawia tak swoje ciało, że skupia swoje oczy bezpośrednio na nim. Mięśnie pozwalają oczom skupić się na ofierze i niejako przeskanować ją. Efekt jest niezwykły.
Para oczu działa jak zoom, powodując zwiększenie pola widzenia z 10 do 60°C. Badania wykazały, że pająk jest w stanie rozpoznać różne niebezpieczne owady, rozpoznając nawet ich kolory. Uznając, że owad jest jadalny, powoli zaczyna zbliżać się do ofiary.

Jak widać na zdjęciu są w stanie złapać ofiary znacznie większe niż one same. Wspaniale było zobaczyć małego Salticus scenicus łapiącego duża muchę.

Salticus scenicus

Skakuny to tygrysy wśród pająków. Powoli podkradają się do ofiary. Gdy jest wystarczająco blisko, skaczę na ofiarę wbijając w nią swoje kły. Do skakania używają trzeciej i czwartej pary odnóży. Ciekawe jest to, że nawet na pionowych powierzchniach pająki te są w stanie skakać do przodu (do góry), niejako drwiąc z grawitacji.

Skakuny nie przędą sieci do zdobywania pokarmu. Używają nici głównie jako „alarmu” bądź do produkcji kokonów w przypadku samic. Pająki te składają kokony głównie wiosną i latem.

Rodzaj Aelurillus

Tylko jeden gatunek występuje w Północno-Zachodniej Europe. Ich rozmiar waha się między 4 a 7 mm.
Samiec posiada charakterystycznie ułożone włoski na karapaksie (litera V) i wyraźny biały pasek na środkowej części odwłoka.

Aelurillus v-insignitus samica	Aelurillus v-insignitus samiec
Aelurillus v-insignitus samica	Aelurillus v-insignitus samiec

Rodzaj Ballus

Tego niewielkiego pająka (3 – 5 mm) można znaleźć na liściastych drzewach i krzewach, zwłaszcza na dębach.
Pająk na zdjęciu siedzi na moich jeansach.

Ballus chalybeius
Ballus chalybeius	Ballus chalybeius

Rodzaj Bianor

Tylko jeden gatunek można znaleźć w naszych regionach. Pająk jest mały, wielkości od 3 do 4 mm.
Samca można łatwo rozpoznać po specyficznie „opuchniętych” przednich odnóżach.

Bianor aurocinctus.	Bianor aurocinctus.
Bianor aurocinctus samica

Rodzaj Carrhotus

Samce i samice tak bardzo różnią się od siebie barwą, że przez długi czas traktowane były, jako osobny gatunek. Samiec ma czarną karapaks, podczas gdy samica ma go żółto-pomarańczowy. Jej ciało jest pięknie zabarwione przez pomarańczowe i żółte włoski.
Pająk zamieszkuje krzewy północnej części Europy. jest bardzo rzadki i zagrożony wyginięciem.

Carrhotus xanthogramma samiec	Carrhotus xanthogrammasamica
Carrhotus xanthogramma samica	Carrhotus xanthogramma samiec
Carrhotus xanthogramma samica	Carrhotus xanthogramma samica

Rodzaj Cyrba

Ten piękny pająk zamieszkuje południową część północno – zachodniej-Europy.

Cyrba algerina samiec	Cyrba algerina samica
Cyrba algerina samica	Cyrba algerina samiec

Rodzaje Euophrys i Pseudophrys

Pająki należące do tego rodzaju nie są większe niż 5 mm. Jedenaście różnych gatunków można znaleźć w Europie.Samce mają ciemne pierwsze pary odnóży, które wykorzystywane są do zalotów.
Samica strzeże kokonu.
Pseudophrys lanigera nazywana jest także domowym skakunem.

Pseudophrys lanigera	Pseudophrys lanigera
Pseudophrys lanigera	Pseudophrys lanigera

Euophrys frontalis (fot Jeroen van Leeuwen)	Euophrys frontalis samica
Euophrys erratica
Euophrys erratica

Rodzaj Evarcha

Cztery gatunki zamieszkują Europę. Samiec ma 5 mm długości, podczas gdy duża samica około 7 mm. Ciało samców ma głęboki czarny kolor, podczas gdy ciało samicy jest brązowo-białe. Żyją na suchych łąkach i lasach.

M Evarcha falcata F 

Evarcha arcuata M

Evarcha arcuata F 

Evarcha jacunda M

Rodzaj Heliophanus

Jedenaście gatunków można znaleźć w północno-zachodniej-Europe. Samica pająka jest łatwa do rozpoznania po białym pasku wokół odwłoka. Ich rozmiar waha się od 3 do 6 mm. Większość gatunków można znaleźć na niskiej roślinności.

Heliophanus kochii samica	Heliophanus kochii samica	Heliophanus kochii samiec

Heliophanus cupreus	Heliophanus_cupreus
Heliophanus cupreus samiec	Heliophanus cupreus samica

 

 

Heliophanus tribulosis samica

Rodzaj Icius

Ten rodzaj można znaleźć w rejonie Morza Śródziemnego.

Icius hamatus samica

Icius hamatus samiec?

Icius subinermis samiec

Icius subinermis samica

Rodzaj Macaroeris (kiedyś Eris)

Rodzaj Eris jest od 1992 roku umieszczony w rodzaju Macaroeris. Rewizji rodzaju dokonał Wunderlich i nazwał na cześć wysp Makaronezji. Wcześniej pająki należały do rodzaju Dendryphantes.
Ich wielkość waha się od 4 – 6 mm. Można je znaleźć na gałęziach drzew w cieplejszych częściach Europy, od Wysp Kanaryjskich po region Morza Śródziemnego. Europie Środkowej i na wschód do Azji Środkowej.

Eris nidicolens
Macaroeris nidicolens samiec	Macaroeris nidicolens samica. fot. Danielleot Ganzevoort

Rodzaj Marpissa

Pająk osiąga 11mm, jeden z największych skakunów.Cały rodzaj ma mocno wydłużony odwłok.
Kokony ukryte są pod korą, roślinnością strzeżone przez samice.
Pająki występują latem i jesienią w lasach. Pięć gatunków można znaleźć w północno-zachodniej-Europie.

Marpissa muscosa samica

Marpissa muscosa samica.

Marpissa muscosa samiec subadult

Marpissa pomatia samica

Marpissa pomatia samiec

Rodzaj Menemerus

Ten gatunek zamieszkuje klimat śródziemnomorski nie występuje w Środkowej i Północnej Europie.
Ich długość waha się między 7 i 9 mm. Samce mają białe włosy na pedipalach.
Pająki łatwo znaleźć na nasłonecznionych ścianach domostw.

Menemerus semilimbatus	Menemerus semilimbatus
Menemerus semilimbatus samiec	Menemerus semilimbatus samiec
Menemerus semilimbatus fem ale	Menemerus semilimbatus fem ale

Rodzaj Myrmarachne

Tylko jeden gatunek występuje w północno-zachodniej-Europie. Wielkość tego szybko poruszającego pająka waha się między 5 – 6 mm. Myrmarachne można znaleźć wśród kamieni i niskiej roślinności.
Głowotułów jest brązowo-czarny. Samiec posiada niezwykłe duże chelicery.
Pająk przypomina mrówkę.

Myrmarachne formicaria
Myrmarachne formicaria? samica	Myrmarachne formicaria samiec (fot. Cor Kuipers)

Rodzaj Pellenes

Sześć gatunków można znaleźć w Europie między ściółką i na korze drzew. Ich wielkość waha sie między 3 – 7 mm

Pellenes seriatus	Pellenes seriatus
Pellenes seriatus samiec	Pellenes seriatus samiec
Pellenes arcigerus
Pellenes arcigerus	Pellenes nigrociliatus
Pellenes tripunctatus	Pellenes tripunctatus

Rodzaj Phlegra

Trzy gatunki można znaleźć w Europie. Pająk osiąga 6 – 7 mm i można go znaleźć między niską roślinnością.

.

Phlegra fasciata samica	Phlegra fasciata samiec

Rodzaj Pseudicius

Jeden gatunek można znaleźć w Europie. Przypomina Marpiss muscosa, ale jest o połowę mniejszy. Można go znaleźć w lesie, wśród liści, ściółki i mchu oraz na korze drzew. Rozmiar waha się między 4,5 a 5,5 mm.

.

Philaeus chrysops samiec

.

.

.

Philaeus chrysops samica.

Rodzaj Pseudicius

Jeden gatunek można znaleźć w Europie. Przypomina Marpiss muscosa, ale jest o połowę mniejszy. Można go znaleźć w lesie, wśród liści, ściółki i mchu oraz na korze drzew. Rozmiar waha się między 4,5 a 5,5 mm.

Pseudicius encarpatus

Rodzaj Saitis

Samiec jest zadziwiająco piękny – biały z czerwonym paskiem na trzeciej parze odnóży. Prawdopodobnie ubarwienie tych odnóży służy do zalotów.
Wielkość między 5 – 6 mm i zamieszkuje basen Morza Śródziemnego.

Saitis barbipes samica	Saitis barbipes samiec
Saitis barbipes samiec	Saitis barbipes samiec

 

Rodzaj Salticus

Cztery gatunki Salticus’a można znaleźć w Europie.Salticus scenicus jest najbardziej popularnym. Wielkość wynosi od 3 do 7 mm.
Są one zdolne łapania dużych ofiar.
Inna nazwa S. scenicus to Pająk zebra (zebra spider).Salticus scenicus można znaleźć na ścianach domostw.
Wielkość to od 5 do 7 mm i posiada niezwykły biało-czarny wzór.

.Salticus scenicus	.Salticus scenicus
.Salticus scenicus	.Salticus scenicus samiec
Salticus zebraneus	Salticus zebraneus
Salticus zebraneus	Salticus zebraneus
Salticus zebraneus
Salticus zebraneus	Salticus cingulatus

Rodzaj Sitticus

Trzynaście gatunków można znaleźć w Europie. Ich rozmiar waha się między 4 – 8 mm.

 

Sitticus pubescens
Sitticus pubescens samica	Sitticus pubescens
Sitticus pubescens
Sitticus pubescens samica	Sitticus pubescens samiec

 .

Sitticus rupicola samiec

Sitticus rupicola samica

Materiał należy do Ed’a Nieuwenhuys

Tłumaczył: Marcin Rosinke

Liczba wyświetleń: 2